Επιστημονική έρευνα: Η εκδικητικότητα συνδέεται με την πεποίθηση σε θεωρίες συνωμοσίας

Η εκδικητικότητα ως κίνητρο για θεωρίες συνωμοσίας

Σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα των πανεπιστημίων Staffordshire και Birmingham, η εκδικητικότητα αποτελεί βασικό παράγοντα που οδηγεί στην αποδοχή θεωριών συνωμοσίας. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Social Issues, εξέτασε πώς η εκδικητικότητα αλληλεπιδρά με τρεις κύριους παράγοντες που εμπνέουν τη συνωμοσιολογική σκέψη: την ανάγκη για κατανόηση του κόσμου, την ανάγκη για ασφάλεια και την ανάγκη για κοινωνική σημασία.

Ο Dr. David Gordon, ερευνητής του πανεπιστημίου Staffordshire, εξήγησε: «Η εκδικητικότητα εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι αισθάνονται σε μειονεκτική θέση, συχνά λόγω αβεβαιότητας, απειλής ή υποτίμησης. Οι θεωρίες συνωμοσίας μπορούν να ικανοποιήσουν αυτή την ανάγκη, απορρίπτοντας την επιστημονική γνώση και την εμπειρογνωμοσύνη».

Τα ευρήματα της έρευνας

Η έρευνα, που περιελάμβανε 1000 συμμετέχοντες σε τρεις μελέτες, έδειξε ότι υψηλότερα επίπεδα εκδικητικότητας συνδέονται με ισχυρότερη πεποίθηση σε θεωρίες συνωμοσίας. Επιπλέον, η εκδικητικότητα μεσολάβησε στη σχέση μεταξύ της συνωμοσιολογικής σκέψης και των τριών κύριων παραγόντων.

Η Dr. Megan Birney, συνεργάτης της έρευνας από το πανεπιστήμιο Birmingham, ανέφερε: «Δεν υποστηρίζουμε ότι οι άνθρωποι επιλέγουν συνειδητά να είναι εκδικητικοί όταν πιστεύουν και διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας. Αντίθετα, τα συναισθήματα μειονεκτικής θέσης σε αυτούς τους τομείς μπορούν να προκαλέσουν μια ψυχολογική αντίδραση – την εκδικητικότητα – που κάνει τους ανθρώπους πιο δεκτικούς σε τέτοιες θεωρίες».

Προκλήσεις και προτάσεις

Η ισχυρότερη σχέση βρέθηκε μεταξύ της πεποίθησης σε θεωρίες συνωμοσίας, της εκδικητικότητας και της αβεβαιότητας για τον κόσμο. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της αποτελεσματικής επιστημονικής επικοινωνίας και της εκπαίδευσης στα μέσα ενημέρωσης, με στόχο την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Ωστόσο, η έρευνα υπογραμμίζει ότι η καταπολέμηση των θεωριών συνωμοσίας δεν πρέπει να επικεντρώνεται μόνο στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, αλλά και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών που ενισχύουν τα συναισθήματα αποκλεισμού, αβεβαιότητας και ανταγωνισμού.

«Αν κατανοήσουμε τις συνωμοσιολογικές πεποιθήσεις ως εκδήλωση της εκδικητικότητας – μιας αντίδρασης σε πραγματική ή αντιληπτή κοινωνική και οικονομική ανισότητα – τότε η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αντιμετώπιση ευρύτερων κοινωνικών ζητημάτων, όπως η οικονομική αβεβαιότητα και η ανισότητα», πρόσθεσε ο Dr. Gordon.

https://spssi.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/josi.12662