Εντονότεροι και συχνότεροι καύσωνες στην Ελλάδα: Το καμπανάκι της κλιματικής αλλαγής

Το 2024 αναδείχθηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία της Ελλάδας, σύμφωνα με τα δεδομένα του Climatebook, ενώ οι θερμοκρασίες στη χώρα ξεπέρασαν τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 στο 77% των ημερών. Παγκοσμίως, το 2024 αναμένεται να καταγραφεί επίσης ως το θερμότερο έτος, επιβεβαιώνοντας τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Η ενίσχυση των καυσώνων και οι επιπτώσεις τους
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Καρτάλης τονίζει ότι οι καύσωνες και οι ξηρασίες που παρατηρούνται στη Μεσόγειο αποτελούν συνδυασμένα φαινόμενα με πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις. Στη χώρα μας, οι ημέρες με συνδυασμό καύσωνα και ξηρασίας αυξήθηκαν από 47 (1971-2000) σε 150 (2001-2023). Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη ευπάθεια περιλαμβάνουν την Αττική, τη Θεσσαλία και τα νησιά του Αιγαίου, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η προβλεπόμενη αύξηση της διάρκειας και της συχνότητας των φαινομένων αυτών.

Η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας στη Μεσόγειο συμβάλλει στην ενίσχυση φαινομένων όπως ισχυρές καταιγίδες, που συνδυάζονται με αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, σε σενάρια υψηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τέτοιες καταιγίδες θα γίνονται έως και 14 φορές πιο συχνές μέχρι το 2100.

Προσαρμογή για ένα νέο κλιματικό καθεστώς
Η κλιματική αλλαγή απαιτεί ένα νέο μοντέλο πολιτικής προστασίας. Ο καθηγητής Καρτάλης επισημαίνει την ανάγκη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και την προσαρμογή σχεδιασμών σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Για παράδειγμα, περιοχές με αυξημένο πλημμυρικό κίνδυνο θα πρέπει να εξαιρεθούν από δόμηση, ενώ στις ευάλωτες περιοχές απαιτούνται έργα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας.

Ο διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, τονίζει τη σημασία της στελέχωσης με εξειδικευμένο προσωπικό και συνεργασιών για την πλήρη αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων. Παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη για κοινές δράσεις που να περιλαμβάνουν την πολιτική προστασία, την πολεοδομία και τη γεωργία, ώστε να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις των νέων κλιματικών συνθηκών.

Η θερμική επιβάρυνση και οι μακροχρόνιες συνέπειες
Το 2024 σημειώθηκε ρεκόρ καυσώνων, με παρατεταμένες περιόδους θερμικής επιβάρυνσης. Οι υψηλές θερμοκρασίες στα μεγάλα αστικά κέντρα επιδεινώνουν τις συνθήκες διαβίωσης, ενώ οι αυξημένες ξηρασίες και η έντονη ζέστη απειλούν τις καλλιέργειες και τα οικοσυστήματα. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας είναι μονόδρομος για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.